เมื่อเราตรวจสุขภาพแล้วพบว่าเกล็ดเลือดต่ำในบางครั้ง อาจจะนำมาด้วยโรคภัยบางอย่าง หรือแม้กระทั่งโรคร้ายอย่างมะเร็ง วันนี้จะพาไปดูกันว่า สาเหตุการเกิดโรคนี้มาจากไหน

เกล็ดเลือดต่ำ อย่ามองข้าม เพราะนี่อาจเป็นสัญญาณของ “มะเร็ง”

หากวันหนึ่งคุณสังเกตเห็นว่าร่างกายมีรอยจ้ำแดงหรือม่วงขึ้นโดยไม่ทราบสาเหตุ เลือดกำเดาไหลบ่อย หรือมีอาการเลือดออกง่ายผิดปกติ อาการเหล่านี้อาจดูเหมือนเล็กน้อยในตอนแรก แต่แท้จริงแล้วอาจเป็นสัญญาณเตือนถึงภาวะที่เรียกว่า “เกล็ดเลือดต่ำ” ซึ่งในบางกรณีอาจเชื่อมโยงกับโรคเรื้อรัง ไปจนถึงโรค มะเร็งที่หลายคนคาดไม่ถึง โดยเฉพาะมะเร็งเม็ดเลือดขาว หรือชื่อที่คุ้นหูอย่าง “ลูคีเมีย”

ในบทความนี้ โรงพยาบาลสินแพทย์ รามอินทรา จะพาคุณไปทำความเข้าใจกับภาวะเกล็ดเลือดต่ำ ตั้งแต่หน้าที่ของเกล็ดเลือดในร่างกาย ค่าที่ถือว่าผิดปกติ สาเหตุ อาการที่ควรสังเกต ไปจนถึงวิธีดูแลตัวเองและการป้องกัน เพื่อให้คุณสามารถรับมือได้อย่างทันท่วงที และลดความเสี่ยงในการเกิดโรคร้ายแรง

 

เกล็ดเลือดต่ำ คืออะไร

เกล็ดเลือด (Platelets) คือ องค์ประกอบของเม็ดเลือดที่สร้างจากไขกระดูก มีหน้าที่สำคัญในการช่วยให้เลือดแข็งตัวเมื่อเกิดบาดแผล หากเกล็ดเลือดในร่างกายมีจำนวนน้อยเกินไป หรือมีภาวะ “เกล็ดเลือดต่ำ” ร่างกายจะหยุดการแข็งตัวของเลือดได้ยากขึ้น ทำให้เลือดออกง่าย แม้เพียงเกิดอุบัติเหตุได้รับความกระทบกระเทือนเพียงเล็กน้อย ก็อาจทำให้เกิดเลือดออกภายในโดยไม่รู้ตัว ซึ่งในบางรายอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้

 

ค่าเกล็ดเลือด แบบไหนถึงเรียกว่าปกติ

ค่าปกติของเกล็ดเลือดในผู้ใหญ่จะอยู่ระหว่าง 150,000 – 450,000 ตัว/ลูกบาศก์มิลลิเมตรของเลือด หากต่ำกว่านี้ จะเริ่มเข้าสู่ภาวะ “เกล็ดเลือดต่ำ” และถ้าค่าต่ำกว่า 50,000 หรือแม้กระทั่ง 20,000 อาจก่อให้เกิดอันตราย โดยเฉพาะเลือดออกในสมอง ตา หรือระบบย่อยอาหาร

 

เกล็ดเลือดต่ำ มีอาการอย่างไร

แม้บางคนอาจไม่มีอาการชัดเจน แต่ผู้ที่มีเกล็ดเลือดต่ำมาก ๆ มักมีอาการแสดง ดังนี้

• มีจ้ำเลือดสีม่วงแดงหรือจุดเลือดใต้ผิวหนัง (Petechiae)
• เลือดออกง่ายผิดปกติ เช่น เลือดกำเดา เลือดออกตามไรฟัน หรือมีประจำเดือนมากผิดปกติ
• มีแผลแล้วเลือดหยุดยาก
• อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ซีด
• หากรุนแรง อาจพบเลือดออกในทางเดินอาหาร ปัสสาวะ หรือแม้กระทั่งภายในสมอง

 

 

เกล็ดเลือดต่ำ เกิดจากอะไร

ภาวะเกล็ดเลือดต่ำมีได้จากหลายสาเหตุ ดังต่อไปนี้

เกี่ยวกับพันธุกรรม

ภาวะบางชนิดมีการถ่ายทอดทางพันธุกรรม เช่น Bernard-Soulier Syndrome (BSS) โรคเลือดออกง่ายทางพันธุกรรมชนิดหนึ่ง ทำให้เกล็ดเลือดผิดปกติหรือจำนวนลดลง

ไขกระดูกฝ่อ

โรคไขกระดูกฝ่อ (Aplastic anemia) เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ไขกระดูกไม่สามารถสร้างเกล็ดเลือดได้เพียงพอ

มะเร็ง

มะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia) มะเร็งต่อมน้ำเหลือง หรือมะเร็งที่ลุกลามเข้าสู่ไขกระดูก จะรบกวนการสร้างเซลล์เม็ดเลือดใหม่ ส่งผลให้เกล็ดเลือดลดต่ำลงอย่างรวดเร็ว

สัมผัสกับสารเคมี

สารเคมีบางชนิด เช่น เบนซีน ทินเนอร์ หรือสารที่ใช้ในอุตสาหกรรมต่าง ๆ อาจเข้าไปทำลายเซลล์ของไขกระดูก ส่งผลให้กระบวนการสร้างเกล็ดเลือดบกพร่อง โดยเฉพาะในผู้ที่สัมผัสเป็นเวลานาน หรือไม่มีอุปกรณ์ป้องกันที่เหมาะสม

การใช้ยาบางชนิด

ยาบางประเภท เช่น ยาเคมีบำบัดสำหรับผู้ป่วยมะเร็ง ยารักษาไวรัสบางชนิด หรือแม้แต่ยาปฏิชีวนะบางกลุ่ม อาจส่งผลข้างเคียงต่อไขกระดูก ทำให้การสร้างเกล็ดเลือดลดลง

โรคที่เกิดจากเชื้อไวรัส

โรคที่เกิดจากเชื้อไวรัส เช่น ไวรัสตับอักเสบบีและซี, EBV, HIV รวมถึงไข้เลือดออก ซึ่งส่งผลให้ระบบภูมิคุ้มกันทำลายเกล็ดเลือดโดยตรง

เครื่องดื่มจำพวกแอลกอฮอล์

การดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไปมีผลต่อการทำงานของไขกระดูก ทำให้สร้างเกล็ดเลือดได้ลดลง และเสี่ยงต่อภาวะเลือดออกผิดปกติ

นอกจากสาเหตุเหล่านี้ เกล็ดเลือดต่ำ อาจจะเกิดได้จากโรคโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง (ITP), ม้ามโต รวมถึงการตั้งครรภ์ด้วยเช่นเดียวกัน

 

 

วิธีฟื้นฟูและป้องกันการเกล็ดเลือดต่ำ

การดูแลและป้องกันภาวะนี้สามารถทำได้ด้วยการปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตและการรับประทานอาหารที่เหมาะสม ได้แก่

• รับประทานอาหารที่อุดมด้วยวิตามินบี 12 โฟเลต และธาตุเหล็ก เช่น ตับหมู ผักใบเขียว ไข่แดง และข้าวกล้อง
• หลีกเลี่ยงการใช้ยาที่ส่งผลต่อการแข็งตัวของเลือด เช่น แอสไพริน โดยไม่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์
• พักผ่อนให้เพียงพอ ลดความเครียด ซึ่งมีผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน
• หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ และงดสูบบุหรี่
• ตรวจสุขภาพประจำปี และหากพบว่าเกล็ดเลือดต่ำ ควรตรวจซ้ำและหาสาเหตุเพิ่มเติมโดยเร็ว

 

สรุป

สรุปได้ว่า แม้ภาวะเกล็ดเลือดต่ำอาจดูเป็นเรื่องเล็ก แต่หากละเลย อาจนำไปสู่โรคที่รุนแรงโดยเฉพาะ มะเร็งได้ การสังเกตอาการและใส่ใจสุขภาพจึงเป็นเรื่องสำคัญ การตรวจเลือดเป็นประจำจะช่วยให้รู้ทันความผิดปกติของร่างกายตั้งแต่ระยะแรก และหากคุณมีความเสี่ยงหรือสงสัยว่าตนเองมีภาวะนี้ โรงพยาบาลสินแพทย์ รามอินทรา พร้อมให้คำปรึกษาและดูแลอย่างใกล้ชิดด้วยทีมแพทย์ชำนาญการ