ในปัจจุบันความก้าวหน้าทางการแพทย์ได้นำเสนอทางเลือกใหม่ ๆ สำหรับผู้ป่วย โรคหลอดเลือดสมองตีบตัน นอกเหนือจากการรักษาด้วยยาละลายลิ่มเลือด อย่างการรักษาด้วยเทคนิคการสวนลากลิ่มเลือด (Clot Retrieval) ที่กลายเป็นอีกหนึ่งมาตรฐานสำคัญในการรักษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วยที่มีลิ่มเลือดขนาดใหญ่ที่อุดตันหลอดเลือดแดงใหญ่ในสมอง วิธีการนี้ไม่เพียงแต่เพิ่มโอกาสในการรอดชีวิตของผู้ป่วยแต่ยังช่วยลดความเสี่ยงของความพิการในระยะยาวและยังช่วยให้ผู้ป่วยสามารถฟื้นตัวได้อย่างรวดเร็วมากยิ่งขึ้น

การทำความเข้าใจรายละเอียดในการรักษาด้วยการสวนลากลิ่มเลือด ขั้นตอนการรักษา ข้อดี และใครบ้างที่เหมาะสมกับการรักษาด้วยวิธีนี้ เพื่อเป็นข้อมูลสำคัญสำหรับผู้ป่วยและครอบครัวในการตัดสินใจเลือกแนวทางการรักษาที่ดีที่สุด

ทำความเข้าใจ “โรคหลอดเลือดบริเวณสมองตีบตัน (Ischemic Stroke)”

โรคหลอดเลือดสมองตีบตัน หรือ Ischemic Stroke คือ ภาวะที่เกิดจากการอุดตันของหลอดเลือดที่นำเลือดไปเลี้ยงสมอง ทำให้สมองส่วนนั้นขาดออกซิเจนและสารอาหาร หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที เซลล์สมองจะเริ่มตายลงอย่างรวดเร็ว

สาเหตุหลักของ โรคหลอดเลือดสมองตีบตันมักมาจากการมีลิ่มเลือดก่อตัวในหลอดเลือดสมองเองหรือลิ่มเลือดจากส่วนอื่นของร่างกายหลุดเข้าไปอุดตัน นอกจากนี้ภาวะหลอดเลือดแข็งตัวและภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ ก็เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่ทำให้เกิดลิ่มเลือดได้

ระดับความรุนแรงของโรคหลอดเลือดสมองตีบตันมีความแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ขึ้นอยู่กับขนาดและตำแหน่งของหลอดเลือดที่อุดตัน รวมถึงระยะเวลาที่สมองขาดเลือด อาการอาจมีตั้งแต่เล็กน้อย เช่น อ่อนแรงหรือชาที่แขนขาข้างเดียว ไปจนถึงรุนแรงถึงขั้นไม่รู้สึกตัวและเสียชีวิต

Golden Hour หรือ “ชั่วโมงทอง” เป็นคำที่สำคัญอย่างยิ่งในการรักษาโรคหลอดเลือดสมอง โดยหมายถึงช่วงเวลา 3-4.5 ชั่วโมงแรกหลังจากเริ่มมีอาการ เนื่องจากเป็นช่วงเวลาที่เซลล์สมองยังสามารถฟื้นตัวได้ดีที่สุด หากได้รับการรักษาอย่างรวดเร็วภายในช่วงเวลานี้ จะช่วยลดความเสี่ยงของความพิการถาวรและเพิ่มโอกาสในการฟื้นตัวของผู้ป่วยได้อย่างมาก ดังนั้นการตรวจร่างกายเป็นประจำรวมถึงการสำรวจร่างกายตัวเองจึงมีความสำคัญเป็นอย่างมาก

การรักษาโรคหลอดเลือดบริเวณสมองตีบตันในปัจจุบันมีแบบไหนบ้าง

ในปัจจุบันการรักษาโรคหลอดเลือดสมองตีบตันมีเป้าหมายหลัก คือ การเปิดหลอดเลือดที่อุดตันให้เร็วที่สุด เพื่อให้เลือดสามารถไหลเวียนไปเลี้ยงสมองได้อีกครั้ง แนวทางการรักษาหลัก ๆ ได้แก่

การให้ยาละลายลิ่มเลือด (Thrombolytic Therapy)

เป็นการรักษามาตรฐานที่ใช้กันมานาน โดยการให้ยาทางหลอดเลือดดำเพื่อสลายลิ่มเลือดที่อุดตันในหลอดเลือดสมอง ซึ่งมีประสิทธิภาพดีหากให้ภายใน 4.5 ชั่วโมงแรกหลังจากเริ่มมีอาการ

การสวนลากลิ่มเลือด (Clot Retrieval)

เป็นเทคนิคการรักษาที่พัฒนาขึ้นมาใหม่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ป่วยที่มีลิ่มเลือดขนาดใหญ่ที่อุดตันในหลอดเลือดแดงหลักของสมอง วิธีการนี้เป็นการนำลิ่มเลือดออกจากหลอดเลือดสมองโดยตรงผ่านทางสายสวน

เจาะลึกการรักษาด้วยการสวนลากลิ่มเลือด (Clot Retrieval)

การสวนลากลิ่มเลือด เป็นกระบวนการที่ซับซ้อนแต่มีประสิทธิภาพในการรักษา โรคหลอดเลือดสมองตีบตัน ในกรณีที่ยาละลายลิ่มเลือดอาจไม่ได้ผลที่ดีเพียงพอ

หลักการทำงานของการสวนลากลิ่มเลือด

หลักการทำงาน คือ การสอดสายสวนขนาดเล็กผ่านทางหลอดเลือดแดงที่ขาหนีบ หรือแขน ขึ้นไปยังหลอดเลือดแดงในสมองที่มีลิ่มเลือดอุดตัน เมื่อสายสวนไปถึงตำแหน่งของลิ่มเลือดแล้ว แพทย์จะใช้อุปกรณ์พิเศษ เช่น ขดลวดตาข่ายหรือท่อดูด เพื่อดักจับหรือดูดลิ่มเลือดออกมา ทำให้เลือดสามารถไหลเวียนกลับไปเลี้ยงสมองได้อีกครั้ง

ขั้นตอนการรักษา

– การตรวจวินิจฉัย ผู้ป่วยจะได้รับการตรวจประเมินอาการ การตรวจภาพถ่ายสมอง เช่น CT scan หรือ MRI เพื่อยืนยันการตำแหน่งของลิ่มเลือดอุดตันที่แน่นอน
– การสอดสายสวน แพทย์จะทำการใส่สายสวนขนาดเล็กเข้าไปในหลอดเลือดแดงที่ขาหนีบหรือแขน สายสวนจะถูกนำขึ้นไปยังตำแหน่งของลิ่มเลือดแล้ว
– การดักจับหรือดูดลิ่มเลือด เมื่อสายสวนไปถึงลิ่มเลือด แพทย์จะใช้ขดลวดตาข่ายขนาดเล็ก กางออกเพื่อดักจับลิ่มเลือด จากนั้นจะดึงสายสวนพร้อมลิ่มเลือดออกมา หรือใช้ท่อดูดเพื่อดูดลิ่มเลือดออก
– การประเมินผล หลังจากการนำลิ่มเลือดออก แพทย์จะทำการตรวจดูการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดสมองอีกครั้ง
– การดูแลหลังการรักษา ผู้ป่วยจะได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด เพื่อติดตามอาการและป้องกันภาวะแทรกซ้อน

ข้อดีของการรักษาโรคหลอดบริเวณเลือดสมองตีบตันด้วยการสวนลากลิ่มเลือด

การรักษาด้วยการสวนลากลิ่มเลือดมีข้อดีหลายประการเมื่อเทียบกับการรักษาด้วยยาละลายลิ่มเลือดเพียงอย่างเดียว โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีลิ่มเลือดขนาดใหญ่ ได้แก่
– เพิ่มโอกาสในการนำลิ่มเลือดขนาดใหญ่ออกมา
– ลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนจากการใช้ยาละลายลิ่มเลือด
– ผลลัพธ์ที่ดีขึ้นในผู้ป่วยที่มีลิ่มเลือดขนาดใหญ่
– ระยะเวลาในการรักษาสั้นลงและการฟื้นตัวที่เร็วขึ้น

ใครบ้างที่เหมาะสมกับการรักษาด้วยการสวนลากลิ่มเลือด?

โดยทั่วไป ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคหลอดเลือดสมองตีบตันจากการอุดตันของหลอดเลือดแดงใหญ่ในสมอง อาจเป็นผู้ที่เหมาะสมกับการรักษาด้วยการสวนลากลิ่มเลือดได้ การเข้ารับการรักษาวิธีนี้สามารถทำได้ภายใน 6-24 ชั่วโมงหลังเริ่มมีอาการ

สรุป

การสวนลากลิ่มเลือด (Clot Retrieval) เป็นความก้าวหน้าครั้งสำคัญในการรักษาโรคหลอดเลือดสมองตีบตัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วยที่มีลิ่มเลือดขนาดใหญ่ นับว่าเป็นหนึ่งในวิธีการที่เป็นทางเลือกและโอกาส เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยและครอบครัวสามารถตัดสินใจเลือกแนวทางการรักษาที่ดีที่สุดร่วมกับแพทย์ได้อย่างมีข้อมูล รวมทั้งการตระหนักถึงความสำคัญของ “ชั่วโมงทอง” และการรีบเข้ารับการรักษาเมื่อมีอาการของ โรคหลอดเลือดสมอง จึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการเพิ่มโอกาสในการรอดชีวิตและลดความเสี่ยงของความพิการในระยะยาว