ในปัจจุบัน มีการทดสอบทางภูมิแพ้หลากหลายวิธี นอกจากจะช่วยในเรื่องของการวินิจฉัยโรคอย่างถูกต้องแม่นยำแล้ว ยังช่วยในเรื่องของการพิจารณาทางเลือกในการรักษา การพยากรณ์โรคและการหลีกเลียงป้องกันเพื่อให้ความรุนแรงของโรคลดลง และไม่เกิดการเป็นซ้ำได้อีก
การทดสอบทางภูมิแพ้ เมื่อสงสัยภาวะภูมิแพ้ต่างๆ
- การทดสอบทางผิวหนัง (Skin prick test) คือการสะกิดผิวหนังด้วย สารน้ำยาสกัดจากโปรตีนสารก่อภูมิแพ้แต่ละชนิด ใช้ปลายเข็มหรืออุปกรณ์สะกิดผิวหนัง duotip สะกิดบริเวณหลัง หรือท้องแขนของผู้ป่วย การแปลผล การให้ผลบวก คือ การที่มีตุ่มนูนแดงขึ้น ขนาดมากกว่า 3 มิลลิเมตรขึ้นไป
ข้อดี สามารถทราบผลการทดสอบได้ภายใน 15-20 นาที และสามารถทดสอบสารก่อภูมิแพ้ได้หลายชนิดพร้อมกัน
ข้อเสีย ต้องหยุดยาแก้แพ้ทุกชนิด อย่างน้อย 7-10 วัน และเด็กเล็กมักจะมีความไวของผิวหนังน้อยกว่าเด็กโต
- การตรวจเลือดเจาะจงต่อสารก่อภูมิแพ้ (Serum Allergen specific lgE) คือ การตรวจเลือด เพื่อหาระดับภูมิ ต่อต้านที่จำเพาะต่อโปรตีนของสารก่อภูมิแพ้แต่ละชนิด โดยความน่าเชื่อถือใกล้เคียงกับการทดสอบทางผิวหนัง
ข้อดี ไม่จำเป็นต้องหยุดยาแก้แพ้ เจ็บตัวครั้งเดียวแค่ตอนเจาะเลือด เหมาะสำหรับเด็กที่มีปัญหาผื่นแพ้ผิวหนัง (Atopic dermatitis) มากๆ
ข้อเสีย ยังไม่สามารถรู้ผลได้ทันที ต้องรออย่างน้อย 10-14 วัน และมีค่าใช่จ่ายที่ค่อนข้างสูง
- การทำ Challenge test ในเด็ก นิยมทำเฉพาะ Oral challenge test เท่านั้น คือ การให้ผู้ป่วยลองรับประทานอาหารชนิดที่สงสัยภายใต้การดูแลของแพทย์และสังเกตุอาการที่เกิดขึ้น เป็นวิธีการทดสอบที่ดีและแม่นยำที่สุด แต่มีความเสี่ยง ในการเกิดอาการแพ้ตามมาด้วย ในหลายกรณีจะใช้ประวัติการกิน หรือสัมผัสด้วยความบังเอิญแล้วเกิดอาการ มาช่วยในการวินิจฉัยมากกว่า
การเตรียมตัว สำหรับการทดสอบภูมิแพ้ด้วยการสะกิดผิวหนัง (SKIN PRICK TEST)
- งดยาแก้แพ้ทุกชนิด อย่างน้อย 7-10 วัน
- ผู้ป่วยที่มีอาการแพ้หรือมีผื่นผิวหนังอักเสบ (Atopic dermatitis) ต้องรักษาให้อาการทางผิวหนังดีขึ้นก่อน เพื่อให้มีบริเวณที่จะทำการสะกิดผิวหนัง
ขั้นตอนและวิธีการตรวจ (Skin prick test)
- เช็ดทำความสะอาดผิวบริเวณที่จะทำการทดสอบ เช่น ท้องแขน แผ่นหลัง
- ขีดเส้น เพื่อแสดงตำแหน่งที่จะหยดน้ำยาชนิดต่างๆ สำหรับการทดสอบ
- หยดสารน้ำยาสกัดจากโปรตีนสารก่อภูมิแพ้แต่ละชนิดที่สงสัย
- ผู้ป่วยภูมิแพ้อากาศ หอบหืด ใช้สารก่อภูมิแพ้แบบสูดละออง (Inhalant allergen) เช่น ไรฝุ่น แมลงสาบ หญ้าชนิดต่างๆ ขนสุนัข ขนแมว เชื้อรา นุ่น และยุง ฯลฯ
- ผู้ป่วยแพ้อาหาร ใช้สารก่อภูมิแพ้โปรตีนในอาหาร (Food allergen) เช่น นมวัว ถั่วเหลือง ไข่แดง ไข่ขาว แป้งสาลี ถั่ว อาหารทะเลต่างๆ ฯลฯ
- สะกิดบริเวณผิวหนังที่หยดสาร ด้วย หัวเข็มฉีดยา (needle) ปลายเข็มสะกิด (lancet) หรือเข็มสะกิดผิวแบบพิเศษ (duotip)
- ทิ้งไว้ประมาณ 15 นาที
- แปลผลปฏิกิริยาทางผิวหนังต่อสารก่อภูมิแพ้ชนิดต่างๆ ด้วยการวัดขนาดตาม อาการบวมแดงของผิวหนัง
- อาการบวมแดงที่ผิวหนังจากการแพ้ที่เกิดจากการทดสอบจะดีขึ้นได้เองภายใน 2 นาที
พบแพทย์เฉพาะทางสินแพทย์ สาขาใกล้บ้านคุณ #คลิ๊กเลย
