นึกถึงสุขภาพ นึกถึงสินแพทย์ เทพารักษ์
ศูนย์โรคติดเชื้อ รพ.สินแพทย์ เทพารักษ์
โรคติดเชื้อ (infectious disease) เป็นโรคหรือภาวะความเจ็บป่วยที่เกิดจากการที่มีเชื้อโรค เช่น เชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส เชื้อรา ผ่านเข้าสู่ร่างกายตามช่องทางต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นทางผิวหนัง ทางการหายใจ ทางเดินอาหาร ทางเดินปัสสาวะ ทางเพศสัมพันธ์ โรคติดเชื้อจึงเกิดได้กับคนทุกเพศ ทุกวัย และทุกอวัยวะในร่างกาย
อาการติดเชื้อ คือ ภาวะที่ร่างกายได้รับจุลชีพก่อโรค เช่น เชื้อแบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา หรือปรสิต เข้าไปในร่างกาย และทำให้เกิดการอักเสบหรือความเสียหายต่อเนื้อเยื่อต่าง ๆ ซึ่งทุกคนควรเฝ้าระวังเป็นอย่างมาก เนื่องจากการติดเชื้อบางชนิด เช่น การติดเชื้อในกระแสเลือด อาจมีความรุนแรงถึงขั้นเป็นอันตรายต่อชีวิตได้
อาการของโรคติดเชื้อที่พบได้บ่อย ๆ มีดังนี้
– การติดเชื้อไวรัส : เชื้อจะลุกลามไปยังระบบต่าง ๆ ของร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นระบบประสาท กล้ามเนื้อ ทางเดินอาหาร ทางเดินหายใจ ที่หนักที่สุด คือ ติดเชื้อเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน เป็นต้น
– การติดเชื้อแบคทีเรีย : หากติดเชื้อชนิดนี้อาการที่ตามมา มักจะเป็นกลุ่มอาการไข้ ต่อมน้ำเหลืองโต ปวด บวม แสบร้อน ไอ เจ็บคอ และท้องเสียเป็นต้น
– การติดเชื้อรา : เมื่อได้รับเชื้อรา ร่างกายจะแสดงอาการออกมาทางผิวหนังโดยเฉพาะ
อาการติดเชื้อกับอาการป่วยทั่วไป สามารถดูได้จากลักษณะของไข้ การปวดเมื่อย และอาการเฉพาะเจาะจงบางประการ โดยแบ่งได้ดังนี้
– ลักษณะของไข้ : ถ้าติดเชื้อไข้จะสูงเฉียบพลันประมาณ 39-40 องศา มีอาการหนาวสั่นร่วมด้วย แต่ถ้าป่วยธรรมดาอาจมีเพียงไข้ต่ำ ๆ หรือไม่มีไข้เลย
– อาการปวดเมื่อย : ถ้าติดเชื้อจะมีการปวดเมื่อยตามร่างกายอย่างรุนแรง โดยเฉพาะกล้ามเนื้อและบริเวณข้อต่อ ในกรณีที่ป่วยธรรมดา จะไม่มีอาการเหล่านี้
– อาการเฉพาะเจาะจง : อาการเฉพาะที่บ่งบอกว่าติดเชื้อแต่ละระบบของร่างกาย คือ ในกรณีติดเชื้อทางเดินหายใจ จะมีเสมหะสีเขียวหรือเหลือง ติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ จะมีปัสสาวะแสบขัด หรือปัสสาวะมีกลิ่นเหม็น ถ้าติดเชื้อที่แผล จะมีหนองหรือของเหลวไหลออกจากแผล นอกจากนี้อาจจะมีสัญญาณอื่น ๆ เพิ่มเติม เช่น ผื่นแดง ต่อมน้ำเหลืองโต อาการเปลี่ยนแปลงทางจิตใจ เช่น สับสน หรือซึมลง
วิธีป้องกันอาการติดเชื้อ ลดความเสี่ยงของโรค สามารถทำได้ดังนี้
– อาบน้ำเป็นประจำ เพื่อชำระล้างสิ่งสกปรกและเชื้อโรคออกจากร่างกาย
– ล้างมือด้วยสบู่และน้ำสะอาดอย่างน้อย 20 วินาที หรือใช้เจลแอลกอฮอล์ล้างมือ โดยเฉพาะก่อนรับประทานอาหาร หลังเข้าห้องน้ำ และหลังสัมผัสสิ่งสกปรก
– หลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วย โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีอาการไอ จาม หรือมีไข้
– สวมหน้ากากอนามัย ในปัจจุบันตั้งแต่มีโควิดระบาด การสวมหน้ากากอนามัยเป็นสิ่งจำเป็นมาก เมื่ออยู่ในที่สาธารณะ หรือในสถานที่ที่มีคนพลุกพล่าน
– กำจัดขยะมูลฝอยอย่างถูกวิธี เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรค
– ระบายอากาศในบ้านให้ถ่ายเท เพื่อลดความเสี่ยงของการติดเชื้อทางเดินหายใจ
ควรไปพบแพทย์ทันที เมื่ออาการเหล่านี้ไม่ดีขึ้นภายใน 2-3 วัน หรือมีอาการแย่ลงอย่างรวดเร็ว
– ไข้สูง หากมีไข้สูงเกิน 39 องศาเซลเซียส หรือมีไข้สูงร่วมกับอาการอื่นๆ เช่น หนาวสั่น หรือเหงื่อออกมาก
– หายใจลำบาก หายใจเร็ว หายใจหอบ หรือมีอาการเจ็บหน้าอกขณะหายใจ
– ปวดศีรษะรุนแรง ปวดศีรษะมากจนทนไม่ไหว หรือปวดศีรษะร่วมกับอาการคอแข็ง หรืออาเจียน
– มีผื่นขึ้นตามตัว หรือมีจุดเลือดออกใต้ผิวหนัง
– ปัสสาวะผิดปกติ ปัสสาวะแสบขัด ปัสสาวะบ่อย หรือปัสสาวะมีเลือดปน
อาการติดเชื้อสามารถรักษาได้ตามสาเหตุของโรคติดเชื้อนั่น ๆ ดังนี้
– การติดเชื้อแบคทีเรีย รักษาด้วยยาปฏิชีวนะ (Antibiotics) ซึ่งจะช่วยฆ่าเชื้อแบคทีเรีย
– การติดเชื้อไวรัส ส่วนใหญ่เป็นการรักษาตามอาการ เช่น ยาลดไข้ ยาแก้ปวด และพักผ่อนให้เพียงพอ เนื่องจากยาปฏิชีวนะไม่สามารถฆ่าเชื้อไวรัสได้ ในบางกรณี อาจมียาต้านไวรัส (Antivirals) ที่ใช้รักษาการติดเชื้อไวรัสบางชนิด
– การติดเชื้อรา สามารถรักษาได้ด้วยยาต้านเชื้อรา (Antifungals)
สิ่งสำคัญที่สุดสำหรับการรักษาอาการติดเชื้อ คือ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม ไม่ควรซื้อยาปฏิชีวนะมารับประทานเอง เพราะอาจทำให้เกิดเชื้อดื้อยาได้
ความรุนแรงของอาการติดเชื้อขึ้นอยู่กับชนิดของเชื้อโรค ระบบภูมิคุ้มกันของผู้ป่วย บริเวณที่ติดเชื้อ รวมถึงความรวดเร็วในการได้รับการรักษา เพราะการรักษาที่ทันท่วงทีและเหมาะสมจะช่วยลดความรุนแรงของโรคได้เป็นอย่างดี
ยาแก้อักเสบ (Anti-inflammatory drugs) ไม่ได้ช่วยรักษาอาการติดเชื้อ ยาแก้อักเสบมีฤทธิ์ลดการอักเสบ แก้ปวด ลดไข้ แต่ไม่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อโรค ดังนั้นจึงไม่สามารถใช้ในการรักษาอาการติดเชื้อได้