โรคข้อเสื่อม เป็นโรคข้อเรื้อรัง ชนิดหนึ่ง ที่มีความผิดปกติหลากหลายที่พบได้จากพยาธิสภาพ และจากภาพเอกซเรย์ เริ่มต้นจากมีการสึกกร่อนของกระดูกข้อต่อ ส่งผลให้เริ่มมีช่องว่างข้อต่อแคบลง ขนาดของกระดูกข้อต่อใหญ่ขึ้น หรือมีกระดูกงอก ร่วมกับมีการยีด หรือหย่อนยานของเอ็น และกล้ามเนื้อรอบข้อจนส่งผลให้ระยะสุดท้ายมีการผิดรูปของข้อต่อเกิดการคดงอ หรือ ข้อโก่งได้ 

โรคข้อเสื่อม เกิดขึ้นได้อย่างไร

โรคข้อเสื่อม เป็นโรคข้อเรื้อรัง ชนิดหนึ่ง ที่มีความผิดปกติหลากหลายที่พบได้จากพยาธิสภาพ และจากภาพเอกซเรย์
เริ่มต้นจากมีการสึกกร่อนของกระดูกข้อต่อ ส่งผลให้เริ่มมีช่องว่างข้อต่อแคบลง ขนาดของกระดูกข้อต่อใหญ่ขึ้น หรือมีกระดูกงอก ร่วมกับมีการยีด หรือหย่อนยานของเอ็น และกล้ามเนื้อรอบข้อจนส่งผลให้ระยะสุดท้ายมีการผิดรูปของข้อต่อเกิดการคดงอ หรือ ข้อโก่งได้

ในปัจจุบันยังไม่มีใครทราบว่า โรคข้อเสื่อมเกิดขึ้นได้อย่างไร แต่สาเหตุหลัก มักเกิดจากการมีแรงกระทำที่ข้อต่อซ้ำๆ มากกว่าปกติ

บุคคลใดที่มีความเสี่ยงต่อโรคข้อเสื่อม ?

1. ภาวะอ้วน ซึ่งมักพบว่าภาวะอ้วนกับโรคข้อเสื่อมมีความสัมพันธ์กันโดยตรง ซึ่งอาการของโรคจะดีขึ้นเมื่อน้ำหนักลดลง
2. ความหนาแน่นของกระดูก พบว่าในเพศหญิงที่มีข้อเสื่อม มักมีความหนาแน่นของกระดูกมากกว่าเพศหญิง ที่ไม่มีข้อเสื่อม ซึ่งสันนิษฐานว่าอาจเกิดจากกระดูกใต้กระดูกอ่อนที่ห่อหุ้มอยู่มีความแข็งตัวมากไม่สามารถดูดซับแรงกระแทกต่อกระดูกอ่อนได้ดี จึงทำให้เกิดการสึกหรอได้ง่าย
3. โรคความผิดปกติของข้อบางชนิด ซึ่งมักส่งผลให้ผิวของข้อไม่เรียบหรือมีข้อต่อเคลื่นไปจากปกติจึงทำให้เกิดความเสื่อมของข้อตามมาได้
4. ภาวะบาดเจ็บจากอุบัติเหตุ ซึ่งเป็นอันตรายต่อผิวข้อโดยตรง ทำให้ผิวข้อไม่เรียบ หรือไม่เข้าที่
5. ลักษณะอาชีพ พบว่าในอาชีพที่ต้องงอเข่าบ่อยๆ หรือนักกีฬาบางประเภท เช่น นักวิ่งมาราธอน ซึ่งมักพบปัญหาของข้อเสื่อได้บ่อยมากกว่าคนทั่วไป ประวัติครอบครัว (กรรมพันธ์) ในเพศหญิงที่มีมารดาเป็นข่อเสื่อม มีโอกาสเป็นข้อเสื่อมมากกว่าคนทั่วไป

บุคคลใดมีความเสี่ยงต่อโรคข้อเสื่อม ?

• ผู้ที่มีอายุในช่วง 45-50 ปี
• พบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย
• ผู้ที่มีอายุมากว่า 65 ปี จะพบข้อเข่าเสื่อมจากภาพเอกซเรย์ ประมาณ 50%
• ผู้ที่มีอายุมากว่า 75 ปี จะพบข้อเสื่อมอย่างน้อย 1 ข้อ แต่มักไม่มีอาการ

อาการของโรคข้อเสื่อมเป็นอย่างไร

• ปวดข้อ ซึ่งแบ่งเป็น 2 ระยะ คือ ระยะแรกจะมีอาการหลังจากการใช้ข้อนานๆ เมื่อพักอาการจะดีขึ้นระยะหลังจะมีอาการปวดตลอดแม้กระทั่งเวลานอน
• ตึงขัดข้อ แต่ควรเป็นระยะสั้นๆ (ไม่เกิน 15 นาที) และอาการจะแย่ลงเมื่ออากาศเย็น
• สูญเสียการเคลื่อนไหว ซึ่งขึ้นอยุ่กับตำแหน่งของข้อที่เสื่อม เช่น ที่ข้อนิ่วมือจะมีอาการเหยีดมือลำบาก หรือถ้าเป็นข้อสะโพกก็จะเดินลำบาก
• ข้อไม่มั่นคงแข็งแรง ซึ่งเกิดจากการที่กล้ามเนื้อรอบข้อลีบลงนั่นเอง
• ข้อบวมและผิดรูป ซึ่งมักเห็นได้ชัดในข้อเข่าที่ผิดรูป โก่ง หรือกางออก ซึ่งเป็นระยะสุดท้ายของโรค ซึ่งเกิดจากการที่กระดูกอ่อน กระดุ และเนื้อเยื่อรอบข้อ ถูกทำลายไปมากแล้ว

มีวิธีการรักษาอย่างไร จะหายขาดหรือไม่

เนื่องจากเราไม่สามารถรักษาข้อที่เสื่อให้หายเป็นขอปกติได้ แต่เราสามารถรักษาเพื่อชะลอการเสื่อมของข้อ หรือผ่อนหนักเป็นเบาได้ซึ่งจุดมุ่งหมายในการรักษาคือ

1. บรรเทาอาการปวด
2. รักษาหน้าที่หรือทให้หน้าที่การทำงานของข้อใกล้เคียงปกติมากที่สุด
3. ป้องกันความพิการของข้อ

แนวทางการรักษา

1. รักษาโดยการให้คำแนะนำ เพื่อลดปัจจัยเสี่ยง หรือใช้การทำกายภาพบำบัด เพื่อบรรเทาอาการ
2. รักษาโดยการใช้ยา
3. รักษาโดยการผ่าตัด

พบแพทย์เฉพาะทาง ศูนย์กระดูกและข้อ โรงพยาบาลสินแพทย์

ที่ โรงพยาบาลสินแพทย์ สาขาใกล้บ้านคุณ 

(คลิก link เพื่อนัดพับแพทย์เฉพาะทาง)

โรงพยาบาลสินแพทย์ รามอินทรา  

โรงพยาบาลสินแพทย์ ลำลูกกา 

โรงพยาบาลสินแพทย์ เทพารักษ์  

โรงพยาบาลสินแพทย์ ศรีนครินทร์ 

โรงพยาบาลเด็กสินแพทย์