ภาวะวูบหมดสติคืออะไร ?
ภาวะวูบหมดสติ (Syncopal Attack) หมายถึงภาวะที่มีการสูญเสียการรับรู้สติ ซึ่งมีลักษณะเฉพาะได้แก่ หมดสติเฉียบพลัน เกิดขึ้นในระยะเวลาอันสั้น และสามารถฟื้นคืนสติได้ด้วยตัวเอง (Transient loss of consciousness : TLOC)
มักมีสาเหตุเกิดจากเลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ บางรายมีสาเหตุมาจากอาการชัก หรือระบบหูชั้นในมีปัญหา ทำให้เสียการทรงตัวหรือวิงเวียน อาการเหล่านี้ หากไม่ระวัง ผู้ป่วยอาจล้มลงศีรษะกระแทกพื้นได้รับบาดเจ็บได้
สาเหตุของการหมดสติมีอะไรบ้าง?
1. สาเหตุที่มาจากโรคของหัวใจโดยตรง เช่น
- หลอดเลือดหัวใจตีบ
- ลิ้นหัวใจตีบ
- หัวใจเต้นผิดจังหวะทั้งชนิดเร็วและช้า
- กล้ามเนื้อหัวใจบีบตัวผิดปกติ, ภาวะหัวใจล้มเหลวเฉียบพลัน
- กล้ามเนื้อหัวใจหนาตัวผิดปกติ
2. สาเหตุที่มาจากระบบประสาทอัตโนมัติทำงานผิดปกติ จะพบในบางสถานการณ์ที่จำเพาะ เช่น
- หลังการไอ จาม เบ่งอุจจาระ ปัสสาวะ
- ยืนนานๆ ในที่มีคนแออัด หรืออากาศร้อนจัด
- ยืนนานๆ ในที่มีคนแออัด หรืออากาศร้อนจัด
- กลัวการเจาะเลือด กลัวเข็มฉีดยา
- หลังการออกกำลังกาย
พบในโรคเรื้อรังที่มีผลต่อการทำงานของระบบประสาท, เส้นประสาทเสื่อม - เบาหวาน (Orthostatic hypotension)
- โรคทางสมองบางอย่างที่มีระบบประสาทอัตโนมัติเสื่อม เช่น พาร์กินสัน, สมองเสื่อม
- อันตรายต่อไขสันหลัง
3. ภาวะการสูญเสียเลือด หรือ ขาดน้ำ
4. ยาบางชนิด โดยเฉพาะยาลดความดันโลหิต, ยาขับปัสสาวะ, ยาต้านเศร้า, ยารักษาต่อมลูกหมาก
ป้องกันการเกิดภาวะวูบหมดสติ อย่างไร ?
แม้ว่าอาการดังกล่าว มีที่มาได้จากหลายสาเหตุ แต่ในเบื้องต้น หากเรามีการรักษาสุขภาพให้ดี และหมั่นตรวจตราสุขภาพของตนเองอยู่เสมอ ก็จะช่วยลดความเสี่ยงของหลาย ๆ สาเหตุที่ทำให้เรามีอาการหน้ามืด หมดสติได้
- หมั่นตรวจสุขภาพประจำปี อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง การรู้ว่าตัวเองมีโรคประจำตัวหรือมีอาการผิดปกติอะไร จะช่วยให้เราพร้อมรับมือกับอาการผิดปกติได้อย่างเหมาะสมและทันท่วงที
- รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ ในสัดส่วนที่เหมาะสมกับอายุ
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ โดยเน้นที่ความสม่ำเสมอ ไม่ได้เน้นที่ความหนักหรือหักโหม
- ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน
- ดื่มน้ำให้เพียงพอในแต่ละวัน (ควรดื่มน้ำให้ได้ 8-13 แก้วต่อวัน)
- พักผ่อนให้เพียงพอ และนอนหลับให้เป็นเวลา อย่างน้อย 7-8 ชั่วโมงต่อวัน
- หากมีอาการวูบตอนเปลี่ยนท่า ควรเปลี่ยนท่าช้าๆ
- ถ้ากินยาเป็นประจำแล้วทำให้หน้ามืดเป็นลมบ่อยๆ ควรปรึกษาแพทย์
- ติดตามและศึกษาแนวทางการสังเกตอาการหน้ามืด วูบ หมดสติ เพื่อให้ทราบถึงความเสี่ยงต่างๆ ตามอาการวูบที่ปรากฏ
เมื่อพบผู้ป่วยหมดสติ ควรทำอย่างไร ?
เมื่อพบผู้ป่วยหมดสติ ควรให้การปฐมพยาบาลเบื้องต้น ดังนี้ คือ
- ให้ผู้ป่วยนอนราบกับพื้นที่สะอาด ปลอดภัย
- ไม่มุงดู เพื่อให้อากาศถ่ายเทสะดวก
- ตะแคงศีรษะไปด้านข้าง ป้องกันลิ้นตก
- ถ้ากำลังรับประทานอาหารอยู่ มีอาหารในปาก มีฟันปลอมอยู่ ควรใช้ผ้าล้วงเศษอาหารออกจากปาก และถอดฟันปลอมได้ ให้ช่วยถอดฟันปลอม
- เรียกรถฉุกเฉิน หรือนำส่งโรงพยาบาล
