
ตับอ่อนอักเสบ (Pancreatitis) เกิดจากการที่เซลล์เนื้อเยื่อตับอ่อนถูกทำลายทำให้มีการอักเสบ น้ำย่อยจากตับอ่อนไม่สามารถไหลผ่านท่อตับอ่อนได้ตามปกติ สาเหตุที่ทำให้เกิดการอักเสบของตับอ่อนที่พบได้บ่อย คือ การดื่มแอลกอฮอล์และนิ่วในถุงน้ำดีที่หลุดมาอุดท่อน้ำดีส่วนปลาย ผู้ป่วยที่มีตับอ่อนอักเสบจะเกิดอาการปวดท้องบริเวณใต้ลิ้นปี่ ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งแบบเฉียบพลันและเรื้อรัง
ปัจจัยเสี่ยงของตับอ่อนอักเสบมีอะไรบ้าง ?
- นิ่วในถุงน้ำดีที่หลุดลงมาอุดตันท่อน้ำดีส่วนปลาย
- การดื่มแอลกอฮอล์ปริมาณมากหรือดื่มเป็นระยะเวลานาน
- ไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง
- ระดับแคลเซียมในเลือดสูง
- ภาวะธาตุเหล็กในเลือดสูง
- โรคอ้วน
- การติดเชื้อที่ตับอ่อน เช่น การติดเชื้อเอชไอวี การติดเชื้อแบคทีเรีย
- ภาวะไตวายเรื้อรัง
- ระบบภูมิต้านทานผิดปกติ
- อุบัติเหตุหรือการผ่าตัดในช่องท้อง
- การใช้ยาบางชนิด เช่น เอสโตรเจน สเตียรอยด์
- มีคนในครอบครัวเป็นโรคของตับอ่อน
- การสูบบุหรี่
อาการของตับอ่อนอักเสบเป็นอย่างไร ?
- ปวดท้องบริเวณใต้ลิ้นปี่ร้าวไปหลัง ปวดมากขึ้นหลังรับประทานอาหาร
- ท้องอืด อาหารไม่ย่อย
- คลื่นไส้ อาเจียน
- ตัวเหลือง ตาเหลือง
- มีไข้ อ่อนเพลีย
- หัวใจเต้นเร็ว ความดันโลหิตต่ำ
- ท้องเสียเรื้อรัง อุจจาระสีซีดหรืออุจจาระเป็นมันลอย
- น้ำหนักลด
การวินิจฉัยตับอ่อนอักเสบทำอย่างไร ?
- การซักประวัติอาการและการตรวจร่างกาย
- การตรวจทางห้องปฏิบัติการ โดยการตรวจเลือดดูค่าการทำงานของตับ เอนไซม์ตับอ่อน ระดับน้ำตาล ระดับไตรกลีเซอไรด์ ระดับแคลเซียม ความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด การตรวจอุจจาระ
- การอัลตราซาวด์ช่องท้อง เพื่อตรวจดูนิ่วในถุงน้ำดี
- การตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) เพื่อตรวจดูนิ่วในถุงน้ำดีและประเมินการอักเสบของตับอ่อน
- การตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) เพื่อตรวจดูความผิดปกติของถุงน้ำดี ท่อน้ำดี ตับอ่อน และท่อตับอ่อน
- การส่องกล้องตรวจท่อทางเดินน้ำดีและท่อตับอ่อน (Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography : ERCP) เพื่อดูความผิดปกติและการอุดตันในท่อน้ำดีและท่อตับอ่อน
ตับอ่อนอักเสบรักษาอย่างไร ?
- การรักษาประคับประคอง โดยการงดรับประทานน้ำและอาหารเพื่อลดการทำงานของตับอ่อน การให้สารน้ำและสารอาหารทางหลอดเลือดดำเพื่อป้องกันการขาดน้ำและเกลือแร่ การให้ยาบรรเทาอาการปวดท้อง ยาช่วยย่อย ยาบรรเทาอาการคลื่นไส้อาเจียน การให้ยาปฏิชีวนะเมื่อเกิดการติดเชื้อแบคทีเรีย การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- การรักษาสาเหตุและปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบ เช่น การผ่าตัดนิ่วถุงน้ำดี การรักษาการอุดตันของท่อน้ำดีด้วยวิธีการส่องกล้องเพื่อนำนิ่วออก (ERCP) การรักษาภาวะไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง การงดดื่มแอลกอฮอล์
- การผ่าตัดตับอ่อน แพทย์อาจพิจารณาผ่าตัดในกรณีที่มีเนื้อเยื่อตับอ่อนตายหรือมีการติดเชื้อรุนแรง ร่วมกับการผ่าตัดเพื่อช่วยระบายเอนไซม์หรือน้ำย่อยจากตับอ่อน
หากผู้ป่วยได้รับการรักษาอย่างถูกต้องทันท่วงที อาการของผู้ป่วยมักดีขึ้นในเวลาประมาณ 1-2 สัปดาห์ หลังจากนั้นผู้ป่วยควรดูแลตนเองและหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรค เช่น งดดื่มแอลกอฮอล์ งดสูบบุหรี่ หลีกเลี่ยงการใช้ยาที่ไม่จำเป็น รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง ควบคุมระดับไขมันในเลือดและน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ตรวจสุขภาพและติดตามอาการตามแพทย์นัด
ปวดท้องเป็นจุดเริ่มต้นของสัญญาณอันตราย เช็กให้ชัดโรคระบบทางเดินอาหาร ตับ ตับอ่อน และทางเดินน้ำดี ศูนย์โรคปวดท้อง โรงพยาบาลสินแพทย์รามอินทรา
#เบื้องหลังทุกการรักษาคือความใส่ใจ